 |
 |
|||
Szkoła Podstawowa nr 45 w Bytomiu
opis ogródkaArboretum przy Szkole Podstawowej nr 45 w Bytomiu, jako pierwsze na Śląsku, powstało z inicjatywy i pod nadzorem dra Leopolda Kobierskiego - Prezesa ZM LOP w Bytomiu. Jest to dar Ligi Ochrony Przyrody dla Szkoły Podstawowej nr 45, jako placówki szczególnie wyróżnionej w działalności Szkolnego Koła LOP. Powstało ze składek członkowskich bytomskich członków LOP. Nasza szkoła została oddana do użytku 1 września 1986 roku. Na 3 ? hektarowym terenie przyszkolnym, który w całości przeznaczono na obiekty sportowo ? rekreacyjne pozostawiono tereny pod zieleńce, na których rosło kilkanaście dużych drzew pospolitych gatunków jak: jesiony, kasztanowce, graby, klony i akacje. Natomiast tereny przy samej szkole pozbawione były zieleni, gdyż gleby wokół niej były pod względem agrobiologicznym zupełnie zdewastowane. Pozostawiono w nich resztki płyt budowlanych, cegieł, worków z cementem, kamieni i elementów zbrojeniowych. Przysypano to płytką warstwą gleby i zasiano trawę. Dyrektor Szkoły - Pani Irena Kaleńska jesienią 1986 roku zakupiła 10 świerków kłujących odmiany siwej i posadziła je na terenie obecnego arboretum. Świerki te, odpowiednio pielęgnowane, rozrastają się i stanowią wielką ozdobę ogrodu..Z inicjatywy ZM LOP w latach 1968-1988, na terenie Międzyszkolnego Ogrodu Botanicznego w Bytomiu, dr Leopold Kobierski prowadził obserwacje nad aklimatyzacją wielu gatunków egzotycznych drzew i krzewów zakupionych w latach 1968-70 w Arboretum w Kórniku k. Poznania. Na podstawie wyników tych obserwacji, zaproponował budowę i dobór gatunków drzew i krzewów do naszego arboretum. Przy tworzeniu arboretum korzystano między innymi z pracy P. Józefy Zaleskiej "Zieleń w zakładach pracy", wydanej przez ZG LOP W - a 1985r. Obok szkoły przebiegają korytarze prowadzące do bunkrów oraz olbrzymie murowane piwnice z głównym zaworem dopływu wody, co dodatkowo utrudniało zadrzewienie. Przygotowanie terenów pod arboretum przebiegało bardzo sprawnie. Pod kierownictwem Pani Dyrektor - mgr Ireny Kaleńskiej i nauczycieli biologii do prac włączyli się pracownicy obsługi z woźnym szkolnym p. Jerzym Telęgą, młodzież szkolna i rodzice. Trzeba było w twardej, glinianej glebie wykuwać kilofami doły pod drzewa i krzewy o wymiarach 50cm x 50cm, wybierając z glebą kamienie i wszystkie pozostałości pozostawione przez pracowników budowlanych. Po posadzeniu roślin, każdy gatunek drzewa i krzewu został opisany na tabliczce informacyjnej, przygotowanej z cienkiej blachy, powleczonej białym lakierem. Jesienią 1988 roku posadzono 165 sztuk drzew i krzewów, pochodzących z wielu egzotycznych rejonów świata. Około 20% gatunków nie zaaklimatyzowało się z powodu nadmiernego skażenia gleby i powietrza, a cenniejsze okazy zostały skradzione przez miejscową ludność. Wiosną 1989 roku dosadzono 100 sztuk drzew i krzewów, sprowadzonych z Ogrodu Dendrologicznego w Kórniku. W październiku 1990 r. posadzono następne 95 sztuk, zakupionych ze składek LOP - u. Obecnie zasadzone są różne gatunki i odmiany drzew i krzewów należące do 35 rodzin. Pochodzą z różnych rejonów geobotanicznych świata, mają różne pokroje, różne kształty i barwy liści, kwiatów, kwiatostanów i owoców. Hodowla roślin chronionych nie tylko stanowi azyl dla ginących gatunków, lecz pozwala młodzieży poznać te gatunki, aby je następnie chronić w ich naturalnym środowisku. Fundusze na rozbudowywanie i uzupełnianie gatunków w arboretum pozyskujemy od kilku lat od Fundacji Ekologicznej ?Silesia?, poprzez udział w akcji ?Posadź swoje drzewko?. Innym sposobem finansowania są pieniądze ze składek członkowskich LOP oraz z Rady Rodziców naszej szkoły. Ogród stale wzbogacany jest o nowe gatunki roślin, co zapewnia ciągły jego rozwój. Działania Dyrekcji Szkoły, nauczycieli biologii i przyrody oraz Prezesa Bytomskiego Oddziału Ligi Ochrony Przyrody na rzecz arboretum zostały wielokrotnie zauważone i docenione. Potwierdzeniem togo faktu są liczne dyplomy i nagrody uzyskane na szczeblu miejskim oraz ogólnopolskim, m.in. : ? I miejsce w Ogólnopolskim konkursie : "Najpiękniejszy i najlepiej zagospodarowany ogród szkolny" - 1998 r., ? Zwycięstwo w Ogólnopolskim konkursie : "Zadrzewiamy Polskę" - 2003 r. , ? I miejsce w konkursie ekologicznym pn. ?Zadrzewiamy otoczenie szkół i przedszkoli miasta Bytomia? ? 2004 r. , ? I miejsce w konkursie ekologicznym pn. ?Szkolne ogrody dendrologiczne i ich dydaktyczne wykorzystanie? ? 2007 r. Obecnie w arboretum rośnie 113 gatunków, należących do 35 rodzin, pochodzących z różnych regionów na kuli ziemskiej. Sadzonki roślin tak rozmieszczano, aby różniły się pokrojem kory, wysokością pnia, kształtem i barwą liści, barwą i kształtem kwiatów, porą kwitnienia i owocowania. Wśród gatunków zrzucających liście na zimę posadzono te, które liści nie zrzucają: bukszpan zwyczajny, ostokrzew kolczasty oraz rośliny zimozielone: świerk biały, jodła koreańska, sosna czarna, cis pospolity czy odmiany cyprysików czy jałowców. Pośród drzew i krzewów liściastych są takie, które przez okres późnej jesieni, a nawet przez zimę, utrzymują na pędach korony barwne owoce: jarzębina, ognik szkarłatny, śnieguliczka, dereń biały, irga pozioma, głóg ostrogowy, pigwowiec japoński i rokitnik pospolity. Mozaika barw pędów, liści i owoców nadaje arboretum estetyczny wygląd szczególnie późną jesienią i zimą. Owoce tych roślin są karmą dla wielu ptaków pozostających w Polsce na zimę i przylatujących do nas z północy. W naszym arboretum rosną okazałe i dekoracyjne drzewa, o wysokich koronach i rozłożystych pniach np.: platan klonolistny, skrzydłorzech kaukaski, tulipanowiec amerykański, miłorząb japoński. Wartość przyrodniczą stanowią gatunki prawnie chronione takie jak: limba, cis pospolity, jarząb szwedzki, kalina koralowa i rokitnik zwyczajny. Wśród najbardziej cennych roślin wyróżnić należy następujące okazy: katalpa-surmia, metasekwoja, perukowiec podolski, glediczja trójcieniowa, araukaria chilijska, cypryśnik błotny, oczar omszony, judaszowiec, złotokap zwyczajny, magnolia pośrednia, wajgela cudowna oraz sośnica japońska ). Żywopłot otaczający poletka nasadzeniowe stanowią takie rośliny jak: ligustr pospolity, śnieguliczka biała i jaśminowiec wonny. Gatunki krzewów ozdobnych posadzono w małych skupiskach bądź pojedynko np.: wajgela cudowna, złotokap zwyczajny, karagana syberyjska, żylistek szorstki. Nasze arboretum jest stale rozbudowywane, tak aby pozyskiwać nowe, ciekawe i wartościowe biologicznie gatunki oraz uzupełniać te, które z przyczyn klimatycznych i pogodowych uległy zniszczeniu. Opiekunowie naszego arboretum: Pani Dyrektor mgr Urszula Łazuka ? Datko, nauczyciel przyrody mgr Beata Kośla oraz szkolny konserwator zieleni. działalność dydaktycznaNasze arboretum pełni bardzo ważną funkcję dydaktyczno ? edukacyjną oraz wychowawczą:? Na terenie ogródka odbywają się zajęcia z przyrody, plastyki, wychowania fizycznego, nauczania zintegrowanego oraz godziny wychowawcze i zajęcia pozalekcyjne. ? Jest to również doskonałe miejsce, w którym organizujemy szkolne uroczystości przyrodniczo ? ekologiczne: jesienią każdego roku uroczyście obchodzimy Święto Drzewa, a wiosną Święto Ptaków i Dzień Ziemi. ? Chętnie gościmy uczniów z innych szkół Bytomia i sąsiednich miast oraz przedszkolaków z naszej dzielnicy. ? Walory przyrodnicze naszego ogrodu, przede wszystkim bogactwo gatunkowe i obecność roślin pochodzących z różnych rejonów świata, są doskonałą bazą do organizowania w naszej szkole konferencji i warsztatów szkoleniowych dla nauczycieli nie tylko z naszego województwa, ale także z różnych rejonów Polski. Nauczyciele przyrody, mając w bezpośrednim sąsiedztwie szkoły tak zorganizowaną ?żywą? pracownię przyrodniczą, realizują praktycznie wiele tematów lekcyjnych aktualnie obowiązującego programu nauczania. W naszym arboretum uczniowie maja możliwość bezpośredniej obserwacji i poznania: pospolitych gatunków drzew, krzewów liściastych i iglastych oraz gatunków prawnie chronionych, budowy i rodzajów liści oraz ulistnienia łodyg, budowy i rodzajów kwiatów, kwiatostanów oraz owoców, sposobów zapylania kwiatów i rozsiewania owoców, pory kwitnienia i wielu innych wiadomości z biologii tych roślin. Uczniowie poznają także praktyczne zastosowania niektórych gatunków drzew i krzewów w życiu codziennym człowieka np. owoce kasztana jadalnego są spożywane przez człowieka, miłorząb japoński jest wykorzystywany do produkcji kosmetyków, pigwowiec japoński i jarząb szwedzki mają zastosowanie w przemyśle spożywczym, a ciernie głogu ostrogowego służyły Indianom w akupunkturze. Uczniowie uczą się posługiwać kluczem przy oznaczaniu drzew i krzewów, zapamiętując w ten sposób wygląd i nazwy poszczególnych gatunków. Wprowadzając do naszego arboretum wiele gatunków pochodzących z różnych rejonów kuli ziemskiej (np. tulipanowiec amerykański, platan klonolistny, miłorząb japoński, cedr atlaski, klon palmowy, cypryśnik błotny), stworzyliśmy uczniom możliwość poznania roślin egzotycznych. Poza tym umożliwia to nam prowadzenie systematycznych i długotrwałych obserwacji nad zmiennością i aklimatyzacją w aspekcie wymagań glebowych, cieplnych oraz odporności na skażenia powietrza. Uczniowie uzyskują cenne informacje praktyczne, dotyczące wymagań roślin odnośnie dostępu do światła, wody, rodzaju gleby oraz odporności na skażenie środowiska przyrodniczego. W pracy dydaktycznej wykorzystywana jest także dokumentacja fotograficzna ogrodu, która jest tworzona przez cały rok, tak aby pokazać zróżnicowanie i piękno roślin w różnych porach roku. Bezpośredni udział uczniów w opiece nad szkolnym ogrodem przygotowuje do założenia i prowadzenia w przyszłości własnego ogrodu ? poprzez znajomość sprzętu ogrodniczego, zasad sadzenia roślin oraz zabiegów uprawowych i pielęgnacyjnych. Zajęcia na łonie natury umożliwiają uczniom nawiązanie bezpośredniego kontaktu z przyrodą, z żywymi roślinami i zwierzętami. Pozwalają na poznawanie warunków życia i potrzeb organizmów oraz obserwowanie różnych zależności występujących w przyrodzie. Rozwijają wrażliwość na piękno przyrody oraz przekonują o potrzebie zachowania resztek naturalnych elementów krajobrazu oraz racjonalnego gospodarowania zasobami przyrody. Motywują uczniów do aktywnego włączania się na rzecz ochrony przyrody, szczególnie na terenie silnie zurbanizowanym i uprzemysłowionym jak nasze miasto ? Bytom. Nasze arboretum pełni nie tylko rolę dydaktyczno ? edukacyjną i wychowawczą, ale również funkcję estetyczno ? krajobrazową i rekreacyjną. Powstało bowiem na obszarze agrobiologicznie zdewastowanym, więc przyczyniło się do odbudowy zniszczonego krajobrazu naszej dzielnicy i osiedla, poprawiając w ten sposób estetykę otoczenia. Arboretum w pewnym stopniu ogranicza ujemny wpływ zanieczyszczeń powietrza poprzez oczyszczanie go z pyłu i osadu oraz poprawia jego wilgotność. Zmniejsza efekt ?wyspy ciepła? ? charakterystyczny dla naszego miasta oraz osłania od wiatrów. Drzewa i krzewy tłumią hałas i oddziałują kojąco na psychikę człowieka. Zielony ogród łagodzi zachowania agresywne, nasze zmęczenie i irytację. Ogrody dendrologiczne tego typu jak przy naszej szkole, wykonane społecznie przez uczniów i nauczycieli, są najtańszą, dostępną i powszechnie możliwą formą budowy terenów zielonych na obszarze uprzemysłowionego Śląska. Są przykładem działań konkretnych dla wszystkich instytucji odpowiedzialnych za infrastrukturę terenów zielonych w zanieczyszczonym środowisku. autorzy opisumgr Urszula Łazuka-Datko, mgr Beata Kośla |
||||
 |
 |
