Szkolne ogrody - zielone pracownie: przegląd szkolnych ogródków

Zespół Szkół Ogrodniczych im. Saperów Wojska Polskiego w Szczecinie

ul. Batalionów Chłopskich 115
70-760 Szczecin

tel. 0914612379 fax 0914612379
e-mail: zsogrod@um.szczecin.pl

rok utworzenia ogródka: 1946
powierzchnia: 1,5 ha

opis ogródka

Ogród Zespołu Szkół Ogrodniczych w Szczecinie powstał wraz z powołaniem placówki w 1946 roku. Trzeba zaznaczyć, że przed II wojną światową w tym samym miejscu istniała szkoła ogrodnicza i już w latach 20-tych ubiegłego wieku dokonano pierwszych nasadzeń drzew, które żyją do dziś. Są to m.in.: robinia akacjowa (Robinia pseudoacacia), platan klonolistny (Platanus x acerifolia), dąb szypułkowy (Quercus robur) i kasztanowiec zwyczajny (Aesculus hippocastanum). Od 1946 roku systematycznie ogród jest wzbogacany przez kolejne pokolenia nauczycieli ? pasjonatów, uczniów ? absolwentów, pragnących pozostawić trwały ślad swojej obecności. Nieocenione osiągnięcia w tej materii miała Ludmiła Startek, wieloletni pedagog i florysta, która wzbogaciła ogród o wiele interesujących, unikatowych w Polsce i na Pomorzu Zachodnim, drzew i krzewów. Z tego pionierskiego okresu pochodzą rosnące do dnia dzisiejszego: bożodrzew gruczołkowaty (Ailanthus altissima), jodła kalifornijska (Abies concolor), sosna żółta (Pinus ponderosa), klon jesionolistny (Acer negundo ?Variegatum?), klon ginnala (Acer ginnala), ambrowiec amerykański (Liquidambar styraciflua). W późniejszych latach kolejni wychowankowie ?inicjatorki ogrodu? posadzili następne ciekawe okazy roślin ozdobnych, wśród których na uwagę zasługuje przede wszystkim magnolia gwiaździsta (Magnolia stellata) i cis pospolity (Taxus baccata). Wykorzystując międzynarodową współpracę w zakresie szkolenia zawodowego, którą nawiązała obecna dyrektor szkoły ? Władysława Gosk - nauczyciele i uczniowie pozyskali egzotyczne w naszych warunkach klimatycznych okazy. Przykładem niech będzie miłorząb japoński (Ginkgo biloba), tulipanowiec amerykański (Liriodendron tulipifera), surmia zwyczajna (Katalpa bignonioides). Po roku 2000 w ramach różnorodnych projektów europejskich, zdecydowano o przekształceniu szkolnego ogrodu w ścieżkę dydaktyczną, dostępną dla uczniów różnych szkół ze Szczecina i okolic. Obecnie obiekt jest niemal ogólnodostępny. Ogród podzielono na sektory, wyposażono w plan sytuacyjny, każdą roślinę zinwentaryzowano i załączono etykiety (z nazwą polską, łacińską oraz występowaniem w warunkach naturalnych itp.). Ten teren zielni jest wkomponowany w zagospodarowanie przestrzenne placówki, stanowiąc jednocześnie jej integralną część. Jest bowiem nie tylko terenem rekreacyjnym, ale przede wszystkim miejscem, w którym uczniowie zdobywają kolejne doświadczenia zawodowe. Do roślin posadzonych w XX wieku systematycznie są dobierane okazy, które wzbogacają obiekt i równocześnie w wielu przypadkach stanowią tło dla wyniosłych starych drzew. Tak też jest w przypadku okazałej lipy drobnolistnej (Tilia cordata), rosnącej tuż przy wejściu przy pomniku poświęconym patronowi szkoły. W jej sąsiedztwie znajdują się dość mocno rozbudowane ogródki skalne. Poruszając się dalej ścieżkami okolonymi wiklinowymi płotami mamy okazję podziwiać ich osobliwy wygląd. O każdej porze roku wyglądają bowiem inaczej ? latem zachwycają zielenią liści, zimą zaś ? oryginalnymi splotami. Kierując się do zachodniej części ogrodu napotykamy miejsca wypoczynkowe - ławy drewniane z bali, murowany grill, zacieniony piękną wierzbą białą zwisającą (Salix alba tristis). Należy dodać, iż w ogrodzie użyto przede wszystkim naturalne materiały, wielokrotnie przywożone przez uczniów i ich rodziców (kamienie polne, kołki drewniane, tłuczeń). Dla lepszego wykorzystania ścieżki także w celach rekreacyjnych, zbudowano oczko wodne z kamiennymi kaskadami i obsadzono typową roślinnością wodną i przybrzeżną. Jest to miejsce, gdzie latem w okresie upałów chwile wytchnienia znajdują również ptaki, a zwiedzający mają możliwość skorzystania ze specyficznego mikroklimatu, jaki wytwarza szumiąca woda w ogrodzie. Wieczorami można usłyszeć ?koncert? żab, które przywędrowały tu z nieopodal płynącej Regalicy. Idąc dalej ścieżką mamy okazję podziwiać interesujące krzewy ozdobne, o ciekawych liściach i owocach oraz pokroju ? dereń Kousa (Cornus Kousa), cedr atlaski (Cedru atlantica ?Glauca?) i karagana syberyjska (Caragana arborescens) prowadzona od lat w formie bonsai. Ogród ?przecina? nawierzchnia, wykonana jako praca dyplomowa przez absolwentów, przy której usytuowano dwa skalniaki. Między kamieniami ?królują? nie tylko tak pospolite i znane rozchodniki czy goździki, dąbrówki czy rojniki, ale przede wszystkim niskie krzewy: pięciornik krzewiasty (Potentilla fruticosa), laurowiśnia wschodnia (Prunus laurocerasus), berberys Tunberga (Berberis Thunbergii), tawuła japońska (Spirea x japonica). Nieopodal tej skarpy znajduje się zegar słoneczny, wyznacznik czasu, budzący chwile zadumy. Dla spragnionych łamigłówek umysłowych jest też szachownica wykonana z płyt gresowych, za którą mamy okazję podziwiać biało-fioletowe wrzosowisko zacienione oryginalnie uformowanymi jałowcami. Dodatkowego uroku ogrodowi dodają inne liczne elementy małej architektury: trejaże, pergole obsadzone pnączami, np. powojnikami czy bluszczem. W cieniu pięknie pachnących latem jaśminowców i zachwycających feerią barw lilaków pospolitych zmęczeni znajdą wytchnienie, siadając na ławeczkach ogrodowych, przy których rosną róże rabatowe, róże na pniu - przeżywających ostatnio w Europie renesans. Swoim zapachem kuszą nie tylko spacerowiczów, ale zwłaszcza pszczoły i różnobarwne motyle. Funkcjonuje również bardzo ciekawa przestrzenna instalacja ? wykonana z wyhodowanej na własnych poletkach wikliny. Są to intrygujące kokony, nadające całości tajemniczości. Północną granicę ogrodu tworzy szpaler ogromnych morw białych (Morus alba). Na wschodzie zaś ogród ?opiera się? o główny budynek szkoły. Nie sposób jest wymienić całego bogactwa roślin występujących na 1,5-hektarowym obszarze. Dzięki takiej wielkości ogrodu możliwe jest sadzenie pojedynczych krzewów wolno rosnących, jak i umiejętne łączenie ich w większe skupiska. Za utrzymanie ogrodu odpowiedzialni są nauczyciele praktycznej nauki zawodu wraz z uczniami. Podejmowane przez nich prace pielęgnacyjne za każdym razem wzbogacają teren o nowe formy roślinne. Jednak wyjątkową, bo długoletnią pieczę nad ścieżką dydaktyczną i ogrodem sprawuje absolwent i obecny wicedyrektor, Andrzej Wyka ? związany ze szkołą od połowy lat 70-tych ubiegłego wieku.

działalność dydaktyczna

W ogrodzie prowadzone są zarówno praktyczne, jak i teoretyczne zajęcia dydaktyczne dla uczniów Zespołu Szkół Ogrodniczych oraz innych szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych Szczecina i okolic. Wielokrotnie ze ścieżki dydaktycznej korzystają uczniowie szkół podstawowych w ramach zajęć przyrody i środowiska. Można tu również spotkać grupy przedszkolaków, dla których niejednokrotnie jest to pierwszy kontakt z ogrodniczym obiektem dydaktycznym. Ogród jest dobrze znany mieszkańcom Szczecina. Szkoła dwa razy w roku organizuje kiermasze ogrodnicze ? wiosną i jesienią ? wtedy nasz obiekt odwiedzają setki ludzi, którzy systematycznie obserwują znane sobie rośliny, podziwiają nowe nasadzenia, zasięgają opinii i porad w zakresie uprawy roślin, drzew i krzewów. Oprócz przedmiotów kierunkowych dla uczniów naszej szkoły, np. rośliny ozdobne, ochrona i kształtowanie krajobrazu, urządzanie terenów zieleni, projektowanie architektury krajobrazu ? ścieżka dydaktyczna stanowi plener i jest wykorzystywana do nauczania przedmiotów ogólnokształcących. Tu mają okazję prowadzić swoje zajęcia biolodzy czy nauczyciele geografii, a poloniści mogą wykorzystywać naturę na potrzebę doskonalenia umiejętności tworzenia opisów. Jest to także miejsce realizowania różnego typu zajęć rekreacyjnych i wychowawczych, tym bardziej, że każda klasa jest odpowiedzialna dodatkowo za pielęgnowanie wyznaczonych części ogrodu. W przyszłości planowane jest wzbogacenie obiektu o ogrody klasyczne. Mają się tu znaleźć fragmenty ogrodu japońskiego, ogrodu francuskiego, ogrodu angielskiego, a także ogrody tematyczne takie, jak ogród ziołowy, ogród pachnący (ogród różany, ogród cebulowy i inne). Po raz pierwszy tej wiosny zakwitną nowe odmiany tulipanów, krokusów i narcyzów, z cebul otrzymanych w ramach realizowanej w zeszłym roku praktyki zawodowej w Holandii.

autorzy opisu

Iwona Galacka - Rajchel, Jacek Kaczorkiewicz (autor zdjęć)