Szkolne ogrody - zielone pracownie: przegląd szkolnych ogródków

Zespół Szkoły Podstawowej i Gimnazjum

Dereźnia Solska 1 A, Biłograj
23?400 Dereźnia Solska

tel. 0846861415 fax 0846861415
e-mail: zspig_dereznia@wp.pl

rok utworzenia ogródka: 2006
powierzchnia: 9 arów

opis ogródka

Nasza placówka pełni nie tylko rolę dydaktyczną i wychowawczo ? opiekuńczą. Ważną dewizą szkoły jest działanie na rzecz środowiska przyrodniczego, a rozpoczęty proces tworzenia ogrodu szkolnego jest najlepszym tego dowodem. W ten sposób wywieramy świadomy wpływ na środowisko lokalne, podnosimy estetykę otoczenia szkoły i całej miejscowości.
Podjęte przedsięwzięcie jest osadzone w dążeniu placówki do zrównoważonego rozwoju, czyli łączy aspekt przyrodniczy, kulturowy, społeczny, ekonomiczny i wychowawczy. Realizowane było przez współpracującą ze sobą społeczność szkolną i lokalną.
Chcąc zaangażować w realizację projektu jak największą grupę osób, podjęto szereg inicjatyw. Od wielu lat szkoła prowadzi cieszące się sympatią i popularnością różnorodne działania ekologiczno ? prozdrowotne, krajoznawczo - turystyczne wspierane przez Władze Samorządowe, Fundację Fundusz Lokalny Ziemi Biłgorajskiej, Polskie Towarzystwo Turystyczno Krajoznawcze - oddział w Biłgoraju i Zamościu. We wrześniu 2006 r. rozpoczęliśmy zagospodarowywanie terenu przyszkolnego, który był bardzo zaniedbany i zniszczony, po rozbudowie budynku szkoły, pracach remontowych i budowie sali gimnastycznej. W trakcie prac wycięto drzewa zagrażające bezpieczeństwu, a na ich miejsce posadzono nowe krzewy. Tworzenie ogrodu rozpoczęto przy dużym zaangażowaniu pracowników szkoły, rodziców, a także samych uczniów. Nauczyciele, rodzice i uczniowie klasy III gimnazjum wykonali najcięższe prace ziemno ? budowlane. Opracowany został wstępny projekt, nawiązano współpracę ze sprzymierzeńcami projektu, pozyskaliśmy fundusze na jego realizację. Został opracowany projekt pt. ?Ogród szkolny ? miejsce nauki, pracy, zabawy i wypoczynku?. Inicjatywa ta została wyróżniona w konkursie ?Małych grantów? i dofinansowana w kwocie 2000 zł przez Fundację Fundusz Lokalny Ziemi Biłgorajskiej. Uzyskaliśmy wsparcie finansowe od Rady Rodziców ZSPiG w Dereźni oraz od sympatyków i przyjaciół naszej szkoły. Zadania wynikające z realizacji projektu zostały podzielone pomiędzy nauczycieli wielu dziedzin, rodziców, którzy czynnie nas wspomagali oraz mieszkańców Dereźni.
Nadrzędnym celem utworzenia ogrodu przyszkolnego było zgromadzenie różnorodnych gatunków drzew i krzewów krajowych oraz egzotycznych, które ułatwią poglądowe nauczanie przyrody, biologii, ekologii oraz innych przedmiotów. Nasz ogród jest ?żywą pracownią biologiczną?, w której prowadzone są zajęcia kształtujące różnego rodzaju umiejętności uczniów i postawy proekologiczne.
Uczniowie oraz nauczyciele zdobyli praktyczne umiejętności w zakresie przygotowywania terenów pod nasadzenia, techniki sadzenia drzew i krzewów, pielęgnacji, stosownie do pory roku. Mają możliwość opiekowania się zielenią na terenie ogrodu szkolnego. W ten sposób wzrasta w nich poczucie odpowiedzialności za utworzony obiekt.
Ogród został podzielony na dwie części. Pierwsza to ogród z drzewami, krzewami i roślinami zielnymi.
Ogród tworzą zakątki: ?OGRÓDEK MOJEJ BABCI? ? w którym znajdują się rośliny charakterystyczne dla ogrodów naszej miejscowości (piwonie, goździki, łubiny, dalie, nagietki, nasturcje, floksy, malwy, bratki, astry) ?ALEJKI AKSAMITEK? ? obsadzone różnymi odmianami, ?ZAKĄTEK BEGONII? ? kolorowa kompozycja geometryczna, ?ZAKĄTEK PAPIESKI? ? w którym rosną: clematisy ?Jan Paweł II, dęby ?Fastigata?, jodła Arnolda ?Jan Paweł II?, cis ?Jan Paweł II? i jodła ?Jan Paweł II? podarowane przez p. L. Kurowskiego właściciela Gospodarstwa Szkółkarskiego z Końskowoli, ZAKĄTEK LEŚNY? ? sosny, świerki, jałowce, cisy, paprocie, mchy, wrzosy, krzewinki, ?ZIELONY ZAKATEK PRZEDSZKOLAKÓW? ? berberysy, bukszpany, pięciorniki, krzewuszki i derenie, ?RABATKI KWIATOWE? ? cerozja srebrzysta, zatrwian szerokolistny, smagliczka, szałwia błyszcząca, cynia wytworna, orliki, tawuły, mydlnica, ?ALEJKI ŻYWOTNIKÓW? ? pięć różnych odmian, ?RABATKI IGLAKÓW? ? świerki, jałowce, cyprysiki, żywotniki, modrzewie, cisy i jodły, ?OGRÓDEK ZIOŁOWY? ? czosnek niedźwiedzi, koper ogrodowy, lawenda, lubczyk, rumianek pospolity, melisa, mięta, bazylia, lebiodka, pietruszka zwyczajna, rozmaryn lekarski, szałwia lekarska, dziurawiec, rabatka ?ZWIASTUNY WIOSNY? ? na której rosną m. in. krokusy, pierwiosnki, przebiśniegi, hiacynty, tulipany, żonkile. Uroku ogrodowi dodają pelargonie, które sadzone są przez dzieci do doniczek i innych ozdobnych pojemników.
Druga, to plac rekreacyjno ? zabawowy dla najmłodszych dzieci, wyposażony w zjeżdżalnię, huśtawki, drążki do podciągania i ławeczki.
Ogród szkolny jest pod stałą opieką uczniów, nauczycieli, pracowników obsługi i rodziców. Uczniowie poszczególnych klas odpowiadają za fragmenty ogrodu, wykonują prace porządkowe, pielęgnacyjne, w odpowiednim czasie przeprowadzają odchwaszczanie i przekopywanie ziemi.
Oddział przedszkolny odpowiada za swój zielony zakątek. Uczniowie klas I-III zajmują się pielęgnowaniem zakątka begonii i wiosennego oraz porządkowaniem terenu placu zabaw; uczniowie klas IV ? VI alejkami aksamitek, rabatką ?ogródek mojej babci? i rabatkami z iglakami.
Do obowiązków uczniów klas gimnazjalnych należy dbanie o alejki żywotników, zakątek leśny i rabatki kwiatowe.
Gdy jest konieczność wykonania cięższej pracy, wspomagają uczniów nauczyciele, rodzice i pracownicy obsługi. Nieoceniona jest ich pomoc, gdy trzeba zadbać o trawniki, zajmujące jeszcze dość spory obszar, który w niedługiej przyszłości zostanie zagospodarowany. Zaplanowano bowiem utworzenie alpinarium, zakątka roślin chronionych i wrzosowiska.
Na czas wakacji są ustalane dyżury wśród chętnych uczniów w ramach wolontariatu, nauczycieli i pracowników obsługi. Działania te posiadają bogaty aspekt wychowawczy.
Ufamy, że nasz pomysł stanie się ?motorem? wielu działań w szkole, miejscowości, i w innych szkołach całej Gminy Biłgoraj.

działalność dydaktyczna

Ogród spełnia zadania, dla których został stworzony. Przede wszystkim prowadzone są na jego terenie zajęcia dydaktyczno ? wychowawcze z przyrody, ekologii, biologii, geografii, języka polskiego, plastyki, wychowania fizycznego oraz zajęcia zintegrowane. Odbywają się zajęcia pozalekcyjne koła ekologiczno ? przyrodniczego, krajoznawczo ? turystycznego, regionalno ? historycznego. Jest to szczególne miejsce do realizacji zadań dla członków Szkolnego Koła Ligi Ochrony Przyrody, Szkolnego Koła Krajoznawczo ? Turystycznego, Szkolnego Koła PCK. Wiele spotkań szkolnej drużyny zuchowej i Szkolnego Klubu Wolontariatu odbywa się na terenie ogrodu.
21 października 2006 r. szkoła otrzymała imię Papieża Jana Pawła II. W utworzonym ogrodzie zostały przeprowadzone pewne etapy uroczystości. Posadzono dąb ku czci Patrona. Sadzonkę poświęconą przez Papieża Benedykta XVI podarowali szkole: Kapituła Dziedzictwa Narodowego i Leśnicy lubelscy. Odbyło się również poświęcenie pamiątkowej tablicy przez biskupa diecezji zamojsko ? lubaczowskiej Wacława Depo.
Na terenie ogrodu odbywają się imprezy szkolne i środowiskowe: ?Święto Szkoły, ?Dzień Patrona?, ?Festyn Rodzinny?, ?Tydzień Ekologiczno ? Zdrowotny, ?Tydzień Zdrowia?, ?Festyn Ekologiczno ? Sportowy?, zajęcia z udziałem Jednostek Powiatowej Komendy Państwowej Straży Pożarnej w Biłgoraju, Ochotniczej Straży Pożarnej w Dereźni, członkami Polskiego Towarzystwa Turystyczno ? Krajoznawczego o/ Biłgoraj, akcje z udziałem instruktorów ratownictwa drogowego - członków Automobilklubu Biłgorajskiego, wykładowców Medycznego Studium Zawodowego w Biłgoraju, pikniki z udziałem rodziców i społeczności lokalnej.
W ogrodzie szkolnym odbywają się zajęcia plastyczne, techniczne, artystyczne, fotograficzne, a prace uczniów prezentowane są rodzicom na łamach gazetek wydawanych w szkole, w postaci wystaw, gazetek ściennych i na stronie internetowej szkoły.
W miesiącach zimowych na terenie ogródka ustawiane są na specjalnie w tym celu wykonanych ?słupkach? karmniki. Dzieci klas młodszych i członkowie Szkolnego Koła Ligi Ochrony Przyrody systematycznie dokarmiają ptaki.
Wszystkie rośliny znajdujące się w ogrodzie opatrzone są w tabliczki informacyjne na których znajduje się nazwa rodzajowa i gatunkowa, rodzina do której należy, kraj pochodzenia oraz krótka charakterystyka gatunku.
Uczniowie opisują rośliny występujące w ogrodzie, zbierają nasiona, prowadzą dzienniczki obserwacji wybranych roślin, redagują na ich temat artykuły, które są zamieszczane w gazetce SK LOP ?EKO ? WIADOMOŚCI?. Dzięki temu wszyscy zainteresowani mogą dokładnie poznać dany gatunek rośliny.
Informacje o ogrodzie szkolnym, jego walorach estetycznych i dydaktycznych są również opisywane przez uczniów w gazetkach szkolnych ?Żaczek? i ?Szkolne Nowinki?, które trafiają nie tylko do rąk uczniów, ale i społeczności lokalnej.
W naszej placówce od kilku lat wydawany jest ?Biuletyn Informacyjny dla Rodziców?. Zamieszczane w nim materiały służą głównie informowaniu ich o działalności szkoły. Z kolei artykuły o roli ogrodu szkolnego mają m. in. na celu zachęcić rodziców do pomocy w jego tworzeniu. Ponadto publikowane są zdjęcia roślin wykonane przez uczniów i informacje o tych roślinach. Mamy nadzieję, iż zostaną one wykorzystane do tworzenia własnych przydomowych ogródków.
Znajdujące się w ogrodzie elementy dekoracyjne w postaci regionalnego sprzętu gospodarskiego uatrakcyjniają odbywające się zajęcia z edukacji regionalnej i pozwalają dokładniej poznać te przedmioty.
Na terenie ogrodu umieszczone są ławeczki, gdzie uczniowie mogą odpocząć po lekcjach, jak i w czasie przerw. Z ławeczek korzystają również mieszkańcy, przychodząc ze swoimi najmłodszymi dziećmi na plac zabaw.
Plac rekreacyjno ? zabawowy, który jest jednym z ważniejszych elementów szkolnego ogrodu został utworzony z myślą o najmłodszych dzieciach nie tylko o tych uczęszczających do szkoły. Cieszymy się widząc mamusie, babcie i całe rodziny spędzające popołudnie ze swoimi pociechami na placu zabaw.
Uczniowie z nauczycielami wykorzystują ogród jako ?zieloną salę lekcyjną? w zajęciach pozalekcyjnych, w przygotowywaniu się do konkursów, których tematem przewodnim są zagadnienia ekologiczno ? przyrodnicze. Uczniowie uczą się rozpoznawać rośliny, korzystać z kluczy do oznaczania, co okazuje się bardzo przydatne m.in. w Ogólnopolskim Młodzieżowym Turnieju Turystyczno ? Krajoznawczym, gdzie jedną z konkurencji jest właśnie rozpoznawanie roślin. Dzięki nabyciu tej umiejętności nasi podopieczni zajmują czołowe miejsca na etapie powiatowym i wojewódzkim.
Ponadto obiekt ten jest wykorzystywany jako miejsce do ćwiczenia takich umiejętności jak ?rozkładanie namiotu? , ?określanie azymutu?, ?samarytanka? ? czyli praktyczne udzielanie pomocy podczas pozorowanych wypadków. Konkurencje te obejmuje w/w turniej.
W ogrodzie prowadzone są obserwacje przylatujących ptaków, obserwacja gniazda bociana białego znajdującego się na sąsiadującej ze szkołą prywatnej posesji. Na podstawie ukierunkowanej obserwacji porostów prowadzony jest monitoring czystości powietrza.
Tworzenie ogrodu ma także wpływ na gromadzenie w szkolnej bibliotece fachowej literatury.
Uczniowie wykonują zdjęcia, redagują opisy, które służą do opracowywania albumów, folderów oraz prezentacji multimedialnych. Ogród jest także elementem ścieżki regionalno ? przyrodniczej po naszej miejscowości. Jest wykorzystywany przy realizacji zadań wynikających z przystąpienia szkoły do Ogólnopolskiego Programu Edukacyjnego ? Trzymaj Formę?; odbywają się tutaj zajęcia ruchowe, gry i zabawy rekreacyjno ? sportowe. W ramach zajęć lekcyjnych i pozalekcyjnych realizujemy wiele projektów: ?Śmieci mniej ? Ziemi lżej?, ?Rady na odpady?, ?Stan gleb w naszej miejscowości?, ?Monitoring powietrza w naszej miejscowości?, ?Żyj bezpiecznie?, ?Niech wkoło będzie zielono?, program w zakresie edukacji ekologicznej ?Ziemia ? nasz wspólny dom?, program koła ekologiczno ? przyrodniczego ?Ziemia jest jedna?; część działań odbywa się na terenie ogródka szkolnego.
Podjęte przedsięwzięcie tworzenia szkolnego ogrodu, jest zadaniem długofalowym, w realizację którego zaangażowane będą kolejne pokolenia społeczności naszej szkoły.

autorzy opisu

Zofia Bielak ? dyrektor szkoły, Małgorzata Palikot, Ewa Pietrzniak